ادبیات تحقیق و پیشینه

بخش اول : امنیت و امنیت شهری، جرم و جرایم شهری

۲-۱-مفهوم امنیت

امنیت در لغت به معنای آرامش، آسایش و ایمنی است. (قورچی­بیگی،۱۳۸۶،۱۲) امنیت و ایمنی (Safety and Security) در سلسله مراتب نیازهای انسانی، مرتبه­ای بالاتر از نیازهای زیستی- همچون خوراک، پوشاک، مسکن و جز این ها را به خود اختصاص می­دهد. به عبارت دیگر، اولین و اساسی­ترین نیاز انسانی هر فرد امنیت ‌می‌باشد. انسان مدنی برای زندگی در جمع و دستیابی به مراتب بالای رشد، نیازمند امنیت، ایمنی و آرامش خاطر است. امنیت را ‌می‌توان از ابعاد گوناگون تحلیل نمود. تعابیری چون امنیت اقتصادی، امنیت اجتماعی، امنیت شغلی و امنیت فردی از جمله آن ها‌ است. برقراری هرکدام از انواع امنیت، لوازم و روش­های خاص خود را دارد؛ اما امنیت علاوه بر شاخصه­ های بیرونی و تعاریف خاص خود، از جنبه­ های درونی هر فرد نیز اهمیت ویژه­ای دارد. به دیگر سخن، امنیت بیشتر احساس درونی است تا شاخص بیرونی؛ و احساس امنیت فردی و جمعی در بردارنده شاخصه­ های امنیت است. در دنیای کنونی به لحاظ گسترش شهرنشینی و تعاملات ویژه شهروندان با یکدیگر، و همچنین از منظر طراحی شهری و معماری، امنیت در شهرها اهمیت خاص پیدا ‌کرده‌است. شهر به عنوان نماد زندگی جمعی در دنیای کنونی نیازمند نگاه ویژه در مقوله امنیت است.(علی آبادی،۱۳۸۴،۴)

۲-۲- اقسام امنیت :

۲-۲-۱- امنیت از لحاظ درونی و بیرونی ( امنیت ذهنی – امنیت عینی )

الف – امنیت ذهنی عبارت است ازحس آرامش اطمینان و رهایی از هر نوع ترس و تهدید و وحشت .

ب– امنیت عینی شامل وضعیتی است که ارزش‌های حیاتی در آن وضعیت از هر نوع تهدید و تحرک محفوظ بماند از جنبه درونی هر فرد نیز اهمیت ویژه ای دارد به دیگر سخن ، امنیت بیشتر احساس درونی است تا شاخص بیرونی و احساس امنیت فردی و جمعی در بردارنده شاخصه های امنیت است . ^[۱]

آرنولر و لفزر درتعریف خود از امنیت آورده است : امنیت در معنای عینی ، نبود تهدید برای ارزش‌های کسب شده و درمعنای ذهن ، عدم ترس و وحشت از جمله بر ارزشهاست .^[۲]

۲-۲-۲- تعریف امنیت از لحاظ موضوع :

امنیت را ازلحاظ موضوع می توان به صورت زیر تقسیم نمود که دراینجا به شرح بعضی ازآنها می پردازیم.

امنیت فردی ، امنیت اجتماعی ، امنیت شغلی ، امنیت محیط طبیعی ، امنیت مرزی ، امنیت ملی ، امنیت فرهنگی ، امنیت جانی ، امنیت مالی ، امنیت قضایی ، امنیت سیاسی ، امنیت اقتصادی ، امنیت سرمایه گذاری و امنیت شهری . ^[۳]

الف) امنیت فردی ؛ حالتی است که در آن فرد فارغ از ترس آسیب رسیدن به جان و مال یا آبروی خود یا از دست دادن آن ها زندگی کند . از ویزگیهایی یک حکومت بالنده این است که اعضای آن در امور زندگی و در راستای ایفای نقش خویش نگران از دست رفتن آبروی خویش نباشند و دیگران نیز جرات تهمت زدن و هتک حرمت را به خود ندهند که به راحتی حیثیت مردم را بازی بگیرند .

ب) امنیت اجتماعی : حالت فراغت همگانی از تهدید است که کردار غیر قانونی دولت یا دستگاهی یا فردی یا گروهی در تمامی یا بخشی از جامعه پدید می آورد . وهمچنین امنیت اجتماعی عبارت است از کلیه اقدماتی که به موجب آن اقشار مختلف مردم در محیطی آرام بتوانند فعالیت‌های اجتماعی خود را انجام دهند . در تعریف دیگر امنیت اجتماعی ، به میزان اطمینان یک کشور به توانایی مقاومتش در برابر دیگر کشورها گفته می شود .^[۴]

ج) امنیت شغلی : به مفهومی اطلاق می‌گردد که فرد یا گروه با حالت راحت و بدون اندک دلشوره و نگرانی به داد و ستد و کسب و کار مشروع خویش مبادرت ورزد .

د) امنیت محیط طبیعی : که عبارت است از عدم تعریض به محیط زیست.

ه) امنیت مرزی : برقراری نظم درمرزهای کشور و نداشتن اضطراب از هر گونه تجاوز و تهاجم کشورهای بیگانه و به مرزها .

س) امنیت ملی : حالتی است که ملتی فارغ از تهدید از دست دادن تمام یا بخشی از جمعیت ، دارایی یا خاک خود به سر برد. امنیت ملی به مرزهای کشور محدود نمی شود ، استراتژی های دراز مدت اقتصادی و نظامی و سیاسی می‌تواند مرزهای امنیت را تا حد مناطق نفوذ یک کشور وسعت بخشد. ظرفیت اقتصادی یک کشور که سرچشمه تمام قدرت‌های اوست . بعلاوه وضع نهادهای سیاسی و حقوقی کشور می‌تواند در تحکیم امنیت ملی بسیار مؤثر باشد .^[۵]

ش) امنیت فرهنگی : حالتی است که مردم یک جامعه از بعد فرهنگی و از جنبه‌های معنوی دارای مصونیت ویژه ای باشند. به ‌عنوان مثال فرد دانش پژوهی در محیط علمی خویش فاقد حق اظهار نظر شخصی یا گروهی باشد و نتواند مخالفت یا موافقت خویش را براحتی بیان کند و مطالب گوناگون کتب مذهبی و علمی و نیز نظرات معلمین و استادان را به نقد بکشاند چنین فردی دچار رکود فکری وجمود ذهنی گردیده که جبران آن ناممکن خواهد بود.^[۶]

ر) امنیت در حیطه شهری :

احساس ثبات درحقیقت نوع حقوق و تکالیفی است که هر انسان نسبت به دیگران و محیط پیرامونش دارد و همچنین اطمینان از وجود حفظ و اجرای آن حقوق و تکالیف در مفهوم بسیار کلی وجزئی است. کسی احساس امنیت می‌کند که نسبت ‌به این مفهوم آسوده خاطر باشد و از نظرحقوقی چیزی که وی به عنوان قاعده اخلاقی نسبت به خودش شناسایی ‌کرده‌است از طرف دیگران هم معتبر شمرده شود و مورد رعایت و احترام قرار گیرد . در نتیجه امنیت شهری در واقع مجموعه حقوقی است که هر انسانی باید به عنوان موجودی شهرنشین از آن بهره مند گردد.^[۷]